نو که اومد به بازار ... - آکا

نو که اومد به بازار ...

تعدادیاز ستاره‌شناسان در گردهماییامسال اتحادیه بین‌المللینجوم در ریودوژانیرو جمع شده بودند تا با یکدیگر در این مورد صحبت کنند که چه می‌توان انجام داد تا توسط کامپیوتر، اطلاعات را بهتر از خیره شدن در تلسکوپ استخراج کرد.

نشست ریودوژانیرو شاید نقطه اوج فعالیت‌هایاخترشناسان در سالیاست که سال جهانینجوم نامیده شده است. دلیل این‌که این افتخار نصیب سال 2009 / 1388 شد، این بود که امسال دقیقا 400 سال از زمانیمی‌گذرد که گالیلئو گالیله ، نخستین بار تلسکوپش را به سمت مناطقیاز آسمان نشانه رفت تا آن‌چه را که با چشم غیر مسلح قابل آشکار شدن نبود، مطالعه کند. هم‌چنین، این سال تقریبا مقارن با چهارصدمین بزرگداشت زمانیاست که یوهانس کپلر بر جهانیان روشن کرد که مدار سیارات بیضویاست و نه مدور. این دو واقعه را می‌توان آغاز ستاره‌شناسیمدرن دانست.
آهنگ یافته‌ها در این مدت نه‌تنها کند نشده، که به گفته تعداد زیادیاز حضار در گردهمایی، آن‌قدر زیاد است که می‌توان روزگار کنونیرا «عصر طلایی» اخترشناسیخواند. نرخ یافته‌ها به موازات پیشرفت وسایل برایدرک بهتر جزئیات افزایش یافته است. این روند باعث سوق یافتن به بهره‌گیریاز تلسکوپ‌هایبزرگ‌تر و البته گران‌تر و همچنین، به کارگیریروش‌هایمدیریتیشده است. با این وجود، همین مدیریت‌گراییاسباب نگرانیبرخیاز اعضایاندیشمند اتحادیه را فراهم آورده است. آنها از این نگرانند که گرچه این گرایش در کوتاه مدت فوایدیرا به دنبال خواهد داشت، ولیشاید در طولانیمدت به بروز استعداد‌هایفردیصدمه بزند.

یک راه برایتشویق افراد مستعد، زمانیاست که به استفاده تلسکوپ‌ها اختصاص می‌یابد. رئیس جدید اتحادیه، رابرت ویلیامز از انیستیتویعلوم تلسکوپ فضایی، یکیاز موافقان این ایده است. به باور او «پروژه‌هایدارایریسک بالا و منافع زیاد نیازمند تصمیمات دشواریاست که بهترین آنها توسط افراد گرفته می‌شود.» البته او باید به خاطر داشته باشد که به عنوان سرپرست انیستیتویعلوم تلسکوپ فضایی، در سال 1995 / 1374 مدت ده روز را به یک رصد هابل، معروف‌ترین چشم رصدگر زمین در آسمان، اختصاص داد. به جایصرف آن زمان رویپروژه‌‌ایبا هدف مشخص، او به عنوان یک عمل متواضعانه یا جسورانه، خواست که بداند وقتیتلسکوپ به یک قسمت معمولیاز آسمان نشانه رود و برایده روز به آنجا خیره شود، چه چیز ممکن است دیده شود.

نتیجه این کار، تصویر ژرف شمالیهابل بود؛ تصویریبسیار دقیق از ناحیه‌ایکوچک و نسبتا خالیدر صورت فلکیدب اکبر. میدان دید به‌قدر کوچک بود که فقط حدود بیست ستاره بسیار کم‌نور از کهکشان راه شیریدر آن وجود داشتند. آن‌چه در تصویر ثبت شد، تقریبا سه‌هزار کهکشان بود که برخیاز آنها دورترین و بنابراین جوان‌ترین کهکشان‌هاییهستند که تاکنون دیده شده‌اند. این تصویر همچنین نشان می‌داد که جهان در سطح مقیاس‌هایبزرگ، یکنواخت است و زمین ناحیه‌اینوعیاز آن را اشغال کرده است. جایاعتراض دارد که یک گروه جسارت اختصاص چنین زمان زیادیرا به خود داده بودند. واقعا بخت‌آزماییتمام عیاریبود!

باوجود اظهار تمایل برایکنار گذاشتن ابزارهایبزرگ، اخترشناسان نمی‌توانند چنین کاریبکنند. به ویژه، برایدیدن اشیایدور و کم‌نور در طلوع خورشید، مشابه آن‌چه دکتر ویلیامز با هابل انجام داد، نیاز به گردآوردن نور زیادیدارید. بنابراین تلسکوپ شما به آینه‌هایبزرگ نیازمند است و آینه‌هایبزرگ ارزان قیمت نخواهند شد.

بزرگ‌ترین آینه‌هایمد نظر متعلق به سه پروژه تلسکوپیاست که همگیبه اتفاق در سال 2018 / 1397 به نتیجه

خواهند رسید. تلسکوپ عظیم مالگان که در صحرایآتاکاما در شیلیساخته خواهد شد و دارای7 آینه است که هرکدام قطر موثریمعادل 25 متر دارند. پروژه عظیم دیگر که از 1990 / 1369 به این سو بنا است با همکاریدانشگاه‌هایآمریکاییو کاناداییعملیشود، در صورت تامین سرمایه لازم در قله موناکیهاواییساخته خواهد شد؛ این تلسکوپ غول‌پیکر، «تلسکوپ سیمتری» نامیده شده است.سومین این بزرگ‌ترین‌ها، تلسکوپ فوق العاده بزرگ اروپا است که سه سال پیش توسط رصدخانه جنوبیاروپا، زمانیکه دریافت هزینه تاسیسش هم بسیار هنگفت است، رد شد. آینه این تلسکوپ 42 متر خواهد بود و احتمالا در جزایر قنارییا شیلیبنا خواهد شد.
دو مورد از جذاب‌ترین یافته‌هایاخیر، یعنیکشف «انرژیتاریک» که فضا را به انبساطیانتهاناپذیر می‌کشاند و هم‌چنین سیاراتیکه در ورایمنظومه شمسیبه دور ستارگان خودشان می‌گردند، با استفاده از تجهیزات معمولیبه دست آمده‌اند. این توفیق بزرگیبرایعلم کوچک است که سبب ارتقایعلم بزرگ می‌شود.
منبع:khabaronline.ir